غلامرضا طائبی مدیرکل کمیسیون پزشکی بنیاد شهید و امور ایثارگران با حضور در پایگاه خبری حیات به تشریح روند احراز و درصد جانبازی رزمندگان پرداخت.

مشروح این مصاحبه به شرح ذیل است:

تشریح روند احراز هویت جانبازی

حیات: نحوه احراز درصد جانبازی رزمندگان در بنیاد شهید و امور ایثارگران به چه شکل انجام می شود؟

طائبی: موضوع ثبت درصد جانبازی و احراز جانبازان در کمیسیون پزشکی بنیاد شهید و امور ایثارگران دو مقوله کاملا متفاوت است. در واقع مقوله احراز جانبازی رزمندگان منوط به ارائه مستندات اولیه است.

یعنی افراد برای اینکه به مقام جانبازی در سیستم اداری بنیاد شهید و امورایثارگران نائل شوند میبایست تمام مستندات مربوطه را به بنیاد شهید ارائه دهند. این مدارک به دو دسته تقسیم می شود. اولین و مهمترین مدرکی که باید توسط رزمنده به بنیاد ارائه شود مدارک مربوط به صورت سانحه است که توسط یگان های نظامی، اطلاعاتی یا حاکمیت های سیاسی مانند فرمانداری ها در موضوعات مختلف صادر می شود.

بنابراین یگان های نظامی مستندات مربوط به عملیات، اتفاقات نظامی، درگیری ها، موارد جنگی یا مبارزه با اشرار و ضد انقلاب، یگان های اطلاعاتی مستندات مربوط به ماموریت های امنیتی و فرمانداری ها مستندات مربوط به بمباران ها، درگیری ها و رفتن روی مین در مناطق مرزی را به شکل صورت سانحه تهیه و ارسال می کنند.

پس از ارسال این مستندات، رزمندگان در مرحله بعد نیازمند مستندات پزشکی از بیمارستانی هستند که در آن تحت درمان قرار گرفته اند.

در گام بعدی فرد آسیب دیده، صورت سانحه و مستندات پزشکی خود را به صورت دو مولفه اصلی احراز را به اداره کل پذیرش و اداره کل احراز و امور اداری بنیاد شهید و امور ایثارگران تحویل می دهد.

سپس اداره کل پذیرش و احراز بنیاد شهید اسناد را در کمیته ای مخصوص بررسی کرده و نتایج را به کمیسیون پزشکی بنیاد شهید ارجاع می دهد. این گزارش حاکی از این است که جانبازی با مشخصات مربوطه در کدام ماموریت بوده و در چه قسمتی از بدن آسیب دیدگی ایجاد شده است.

حیات: مستندات ارائه شده در کمیسیون پزشکی بنیاد شهید و امور ایثارگران چگونه بررسی و تایید می شوند؟

طائبی: پس از ابلاغ این گزارش به کمیسیون پزشکی بنیاد شهید و امورایثارگران، استان مربوطه درخواست تشکیل کمیسیون را اعلام می کند و تیم کمیسیون پزشکی با هدف بررسی پرونده های ارسالی به استانی که جانباز در آنجا زندگی می کند اعزام می شود.

سپس تیم پزشکی نظر تخصصی خود را نسبت به ناحیه ایی که مجروحیت در آن رخ داده است اعلام می کند.

حیات: تیم پزشکی شامل چه متخصصانی می باشد؟

طائبی: در پاسخ به این سوال باید گفت که اعزام تیم پزشکی منوط به ناحیه آسیب دیده است، به فرض مثال اگر فرد از ناحیه جمجمه یا اعصاب دچار آسیب شده باشد متخصص مغز و اعصاب، اگر دچار موج گرفتگی شده باشد، روانپزشک و یا اگر فرد درگیر حوادث شیمیایی شده باشد متخصصین پوست، چشم و ریه در تیم پزشکی حضور می یابند.

در واقع براساس نوع مجروحیت متخصص مربوطه در قالب تیم پزشکی اعزام و بر اساس آیین نامه ایی که پیشتر با مشارکت وزارت دفاع، ستاد کل نیروهای مسلح و بنیاد شهید و امورایثارگران تعریف و تصویب شده است، میزان و شدت مجروحیت احراز و با استناد به کدهای جانبازی مورد تطبیق قرار گرفته و در نهایت دبیران کمیسیون پزشکی با تجمیع این موارد درصد جانبازی را اعلام می کنند.

سپس درصد اعلام شده در سیستم بنیاد شهید و امور ایثارگران به ثبت می رسد و بر حسب درصدها خدمات و امتیازاتی که قانون پیش بینی کرده تحت پوشش بنیاد شهید به ایثارگران ارائه داده می شود.

حیات: با توجه به اینکه، خدمات و امتیازات ارائه شده به ایثارگران براساس درصد جانبازی محاسبه می شود، آیا پزشکان مجازند در راستای کمک به وضع معیشتی افراد درصد بالاتری از مجروحیت را برای رزمنده در نظر بگیرند؟

طائبی: خانواده های ایثارگر اغلب انتظار دارند به علت مشکلات معیشتی، درصد از کار افتادگی و جانبازی فرد افزایش یابد تا ایثارگران از خدمات و امتیازات بیشتری در این حوزه بهره مند شوند.

از این رو اغلب این خانواده ها و عده ای از افراد با هدف برخی بهره برداری های خاص خصوصا در زمان انتخابات خواهان تغییر درصد جانبازی هستند.

حیات: آیا در این زمینه استفتاء از دفتر رهبر انقلاب داشتید؟

طائبی: به علت ازدیاد درخواست تغییر درصدها و گاها برخی فشارهای سیاسی، در سنوات گذشته تصمیم گرفتیم با استفتاء از محضر رهبر معظم انقلاب نسبت به پاسخ یا عدم پاسخ به این موارد خاص اطمینان یابیم.

بنابراین این پرسش مطرح شد که آیا متخصصان ما در کمیسیون پزشکی، مقامات و متولیان این امر در داخل یا خارج از بنیاد شهید و امور ایثارگران، از نظر شرعی اجازه صدور دستور تغییر درصد جانبازی برای افرادی که دارای مشکلات عمده معیشتی هستند را دارند یا خیر؟ و آیا جانبازان اجازه استفاده از این خدمات و امتیاز مضاف درصد جانبازی خود را دارند یا خیر؟

در پاسخ به این استفتاء دفتر مقام معظم رهبری بیان کردند که این موارد مشمول مقررات مربوطه می شود و اعمال خارج از مقررات جایز نیست.

پس از پاسخ به این استفتاء از سوی دفتر رهبر معظم انقلاب، کمیسیون پزشکی بنیاد شهید و امور ایثارگران خود را موظف کرد که تنها از باب فنی و تخصصی به پرونده های درصد جانبازی رای دهد.

از این جهت، افرادی که دارای مشکلات خاص معیشتی هستند باید درخواست مساعدتشان را  از  سایر بخش های بنیاد شهید و امور ایثارگران و سازمان ها پیگیری نمایند.

به طور مثال این افراد می توانند مسائل و مشکلات خود را در زمینه معیشتی و مستمری از امور مددکاری و اداری، مشکلات مربوط به حوزه خدماتی را از امور بهداشت و درمان و موارد مربوط به تصویب امتیازات را از معاونت حقوقی پیگیری کنند.

با این تفاسیر، نگاه کمیسیون پزشکی، فنی و تخصصی بوده و متخصصان خارج از تشخیص، به خودشان اجازه اظهار نظر نمی دهند چرا که لایه های تعیین درصد جانبازان به صورت لایه های اجرایی - نظارتی است و خارج از این رویه توسط سیستم به هیچ عنوان پذیرفتنی نیست.

حیات: ثبت درصد جانبازی هر فرد از چه فیلترهایی عبور می کند؟ 

طائبی: پس از اعزام تیم های تخصصی به استان، پرونده ها توسط استان از نظر کلینیکی و مستندات ارائه شده توسط تیم متخصصان و در حضور شخص جانباز با انجام برخی معاینات بازبینی می شود و با استناد به کدهای آیین نامه میزان جانبازی فرد مشخص می گردد. 

سپس پرونده به مرکز ستاد کمیسیون پزشکی بنیاد شهید و امور ایثارگران ارجاع و توسط یک دبیر و یک گروه دیگر مجددا با کدهای آیین نامه و مستندات تطبیق داده می شود تا روال پرونده به صورت کاملا تخصصی، فنی و استاندارد انجام گردد.

در گام بعدی این تاییدیه ها به حوزه اداره ثبت، تشخیص و سنجش بنیاد شهید ارجاع می شود و با هدف عدم تضییع حق جانبازان نتیجه بررسی نهایی درصد جانبازی در سیستم به ثبت می رسد. به همین خاطر است که می گوییم کمیسیون پزشکی با نگاهی کاملا تخصصی، پزشکی و با استناد به آیین نامه های مصوب به پرونده ها رسیدگی می کند.

حیات: عده ایی از ایثارگران معتقدند که با گذر زمان، بیماری عود کرده و به تبع درصد جانبازی تغییر می کند، آیا این ادعا صحت دارد و پرونده پزشکی افراد در بنیاد شهید رصد می شود؟

طائبی: در حقیقت وظیفه اصلی کمیسیون پزشکی بنیاد شهید و امور ایثارگران، رصد ضایعات و آسیب های جانبازان است. بنابراین هر زمان که کمیسیون پزشکی تشخیص بدهد که ضایعه و آسیب وارده به جانباز منجر به ظهور عوارض دیگری در بدن او شده است، نسبت به تغییر و تصحیح درصد جانبازی اقدام می کند.

به طور مثال، جانبازانی که از ناحیه زانو دچار قطع عضو هستند معمولا به مرور زمان دچار آرتروز زانوی مقابل یا انحراف در ستون فقرات می شوند که نیاز است درصد جانبازی آن ها مجددا بررسی و اصلاح شود.

اخیرا پرونده 3500 نفر از جانبازان قطع عضو از ناحیه زانو و پایین، توسط کمیسیون پزشکی و با هدف بررسی عوارض مجدد، مورد بررسی قرار گرفت. در این بررسی متوجه شدیم که حدود 3000 نفر از این عزیزان، طی چند سال گذشته ضمن حضور در کمیسیون پزشکی عوارض جدیدشان مورد بررسی قرار گرفت و با رای این کمیسیون درصد جانبازی‌شان از 30 تا 35 درصد به بالای 50 درصد افزایش یافت.

اما حدود 500 نفر باقی مانده این لیست که طی 10 تا 15 سال اخیر به هیچ عنوان به بنیاد شهید و امور ایثارگران مراجعه نکردند با درخواست کمیسیون پزشکی و با هدف بررسی مجدد پرونده، به مراکز استان های خود دعوت شدند.

علی ای حال، طبیعی است که همه عوارض و آسیب های جنگی منجر به ایجاد عارضه جدید و تغییر درصد جانبازی نشود.

به طور مثال ترکش های زیر پوستی در نواحی مختلف بدن، هیچگونه عارضه ای برای جانبازان ایجاد نمی کند. کما اینکه بسیاری از این جانبازان با مراجعات مکرر به بنیاد شهید و امور ایثارگران، خواستار ایجاد تغییر، در درصد جانبازی خود شده اند.

همه عوارض ممکنه در کدهای آیین نامه به ثبت رسیده است تا در صورت لزوم توسط کمیسیون پزشکی رصد، بررسی و پیگیری شود.

مدت زمان رسیدگی به پرونده های جانبازان در کمیسیون پزشکی

حیات: عده ای از جامعه هدف با ابراز گلایه نسبت به طولانی شدن زمان برگزاری کمیسیون پزشکی خواستار رفع این موضوع شده اند. مدت زمان رسیدگی به پرونده ها در کمیسیون پزشکی چند روز است؟

طائبی: به طور کلی از زمانی که کمیسیون پزشکی آغاز می شود تا زمانی که فرآیند تطبیق، تایید، تجمیع و ثبت اتفاق می افتد حدودا سه هفته زمان می برد.

اما در برخی استان ها، به دلیل اینکه باید تعداد پرونده جانبازان به حد نصاب برسد تا تیم تخصصی 10 نفره ما به محل اعزام شود، ممکن است زمان برگزاری کمیسیون طولانی شود. به همین خاطر مادامی که استان ها درخواست رسیدگی را به کمیسیون اعلام نکنند کاری از دست ما ساخته نیست.

البته با توجه به تاکید ریاست بنیاد شهید و امور ایثارگران نسبت به تسریع در روند پرونده، کمیسیون پزشکی از استان ها درخواست می کنند تا تیم های تخصصی پزشکی خودشان را از استان مربوطه یا استان های همجوار به ما معرفی نمایند.

با این وجود دیگر نیاز نیست تعداد جانبازان به یک حد قابل توجه برسد و می شود با هماهنگی های انجام شده برای تعداد محدودتر نیز تیم کارشناسی اعزام شود.

البته بنیاد شهید و امور ایثارگران در نظر دارد در ایام خاص کنکور، اعزام به خدمت یا امثالهم که نیازمند بررسی سریع است کمیسیون های پزشکی به صورت آنلاین برگزار کند تا پزشکان از راه دور و با توجه به مستنداتی که از قبل بارگذاری شده به بررسی پرونده بپردازند.

حیات: با توجه به اینکه این روزها بیشتر پرونده های جانبازی مربوط به حوزه امنیت است آیا شرط به حد نصاب رسیدن جانبازان در یک استان، برای رسیدگی به پرونده جانبازی جایز است یا خیر؟ 

طائبی: اغلب پرونده های خاص اینچنینی، از جانب مدیر کل استان به ما معرفی می شود و ما در شورای عالی پزشکی این موارد را مورد بررسی قرار می دهیم.

در واقع در کمیسیون پزشکی بنیاد شهید یک شورای عالی پزشکی وجود دارد که موارد و اتفاقات خاصی که قابل طرح و معاینه در استان و جلسات عمومی نیست در کمیسیون هایی خاص و تخصصی به صورت ویژه مورد بررسی قرار می گیرند.

آخرین وضعیت رسیدگی به پرونده جانبازان حادثه تروریستی شاهچراغ

حیات: پرونده کمیسیون پزشکی آرتین و جانبازان حادثه تروریستی شاهچراغ به کجا رسید؟

طائبی: از 15 خردادماه با اعلام بنیاد شهید، پرونده تمام مصدومان و آسیب دیدگان این حادثه تروریستی مورد بررسی قرار گرفت. اما خواهر آرتین در تماسی با ما اعلام کرد به علت یک سفر زیارتی در این تاریخ قادر به حضور در جلسه نیستند.

کمیسیون پزشکی نیز از این رو طی تماسی با خانواده آرتین اعلام کرد پس از بازگشت خانواده از سفر، ما در تهران میزبان آرتین در کمیسیون خواهیم بود و نهایتا ظرف یک هفته نتیجه بررسی و اعلام می شود.

یکپارچه سازی تعیین درصد در حوزه های نظامی و بنیاد شهید

حیات: علت تفاوت نگاه ها در حوزه های نظامی و بنیاد شهید چیست؟

طائبی: ما در کمیسیون پزشکی با چالش های متعددی رو به روهستیم  که یکسری آن مربوط به تفاوت نگاه ها در حوزه های نظامی و بنیاد شهید در حوزه مبنای تخصیص درصد است.

بطوریکه مبنای تخصیص درصد در نیروهای نظامی از 100 اما در بنیاد شهید از 70 محاسبه می شود. از این رو، این تفاوت نگاه و مبنا منجر به نارضایتی جانبازان نظامی شده است.

البته با موافقت دکتر قاضی زاده هاشمی و سردار شریفی مسئول ایثار گران ستاد کل نیروهای مسلح به زودی یکپارچه سازی مبنای تخصیص درصدها در کشور رقم می خورد.

بنابراین، از هفته آتی روند جلسات به صورت یکپارچه و با محوریت ستاد کل نیروهای مسلح تشکیل می شود تا بتوانیم به چشم انداز مربوطه برسیم. بطوریکه، با مشارکت تمام یگان های نظامی؛ زیر نظر ستاد کل نیروهای مسلح، بنیاد شهید و امور ایثارگران و وزارت دفاع تنها یک کمیسیون پزشکی و آیین نامه برای تعیین درصدها وجود داشته باشد تا با نگاهی یکپارچه، پرونده ها مورد قضاوت و تایید قرار بگیرد.

معتقدیم امتیازات باید به صورت عام به همه ایثارگران تخصیص داده شود. در واقع امتیازات باید برای همه ایثارگران از جمله، رزمنده تا جانباز به اندازه میزان مجاهدت و رزمندگی ، تعریف شود و خدمات نیز تبعا به واسطه اعضای آسیب دیده تعریف و جبران شود.

در واقع نظام باید آسیب دیدگی ها را جبران نماید اما امتیازات باید براساس مجاهدت و رزمندگی تطبیق داده شود. یعنی، اگر این نگاه به صورت یکپارچه و کشوری تعریف شود دیگر شاهد تفاوت سلیقه، نگاه، انتظارات، سوتفاهم ها و مراجعات نیستیم.

خبرنگار: بهاره بهرامی